ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΣΤΑ ΠΟΝΤΙΑΚΑ

Οι εβραίοι ‘ς σην Τραπεζούνταν

’Σ σην Τραπεζούνταν εβραίοι ’κ’ έσαν. Έναν καιρόν τη Πόλ’ς οι εβραίοι είπαν:
«Ντο ανθρώπ’ είναι οι Τραπεζουνταίοι κι απέσ’ ατουν είνας εβραίος ’κ’ επόρεσεν να στέκ’;»
Εχώρτσαν δυ’ νομάτς να πάγ’νε τερούνε και φέρ’ν ατ’ς χαπάρα. Αρ’ έρθανε ’ς σην Τραπεζούνταν
κι άμον το εξέβανε ’ς ση σκάλαν απάν’, εσίμωσαν έναν μωρόν παιδίν π’ επούλ’νεν με την ταβλάν
κρεμαγμένον ας σην γούλαν αθε, ψιλικά.

Ντό θα παίρετεν; ερώτεσεν ατ’ς.

Εσύ γιάβρουμ ντο θέλομαι ’κ’ έ’εις.

Και ντο πράμαν έν’;

Θέλομε έναν πράμαν, τ’ απέσ’ να τρώγωμε και τ’ έξ’ να πουλούμε και να παίρωμε οπίσ’ τα παράδες εμουν.

Περμέστεν ολίγον, ας πάω αραεύω πέλκιμ κάτ’ ευρίκω.

Εβραίοι εκάτσαν και περ’μέν’νε. Πολλά ’κ’ επήεν, εγύρτσεν ο παιδάς, ’ς σα χέρα ’τ’ κρατεί έναν δέμαν και λέει τ’ εβραίοις:

Εύρα το θέλετεν, πέντε κορόσα εγόρασ’ ατο, δώστεν εξ κι επάρτ’ ατο.

Εβραίοι εδέχταν. Ασού επαίρεν τα εξ κορόσα κι υστερνά, ένοιξεν το δέμαν και έδειξεν ατ’ς έναν κοιλίαν με τα κόπρα.
Νάτεν, είπεν, τ’ απέσ’ φάτεν, και τ’ έξ’ πουλέστεν και παίρετεν τα παράδες εσουν.
Ατό έτον! Άλλο εβραίοι ’ς σην Τραπεζούνταν ’κ’ επάτεσαν.


Από το βιβλίο “Συλλογή Ποντιακών Ανεκδότων” Γ. Κωνσταντινόπουλου-Σ. Ορφανίδη.



Τη νύφες το κλάσιμον

Έναν καιρόν ’ς σ’ έναν χωρίον είνας νύφε χωρίς να θέλ’ ατο έκλασεν εμπροστά ’ς σην πεθεράν ατ’ς.
Πολλά εντράπεν η νύφε και επαρακάλεσεν την πεθεράν ατ’ς:

-«Γουρπάντς κυρά, ωράσον εβγάλτς ατο ας σο στόμα σ’, γιατί ας σο στόμαν ’ς σο στόμαν,
θα ρούζ’ και ’ς σου πεθερού μ’ το στόμαν».



Ο Γιάννες έν’ άρρωστος



Είνας μάνα χέρα είχεν έναν παιδίν τον Γιάννεν, φιλάσθενον, πάντα ’ς σα κρεβάτα και όλο με το αχ και το βαχ.
Έκουεν ατον η μάρσα η μάνα ’τ’ κι ελύουτουν η καρδία ’τ’ς. Όντες έλεεν ο Γιάννες μάνα πονώ, εκείνε εκλώσκουτον έλεεν ατον:

-Γουρπάν’ ι-ς να ’ίνουμε Γιάννε μ’, εγώ να πάω ’ς σα δρόμα σ’, εμέν να παίρ’ ο χάρον.
Κάθαν ημέραν η μάνα ’τ’ το ίδιον τροπάριον έλεεν: Γουρπάν’ ι-ς να ’ίνουμε Γιάννε μ’, εγώ να πάω ’ς
σα δρόμα σ’, εμέν να παίρ’ ο χάρον.

Έναν ημέραν που ’κ’ έτον η μάνα ’τ’ ’ς σ’ οσπίτ’, ενούντσεν ο Γιάννες να τερεί η μάνα ’τ’ αληθινά
λέει ατά ντο λέει για μάξους. Εσκώθεν ας σο κρεβάτ’ και επήεν επίασεν τον πετεινόν.
Εφτούλτσεν ατον και μόνο τα φτερά ’τ’ εφέκεν. Επέρεν ατον ’ς σο κρεβάτ’ και ωράζ’ πότε θα έρται η μάνα ’τ’.
Όντες είδεν ας σο παραθύρ’ η μάνα ’τ’ έρται, ερχίνεσεν να βαρκίζ’ και ν’ εφτάει τεά ντο συντζαίν’ με τον χάρον.
Ποδεδίζω σε χάρε άφ’ς με, τη μάνα μ’ δέβα έπαρ’. Έκ’σεν η μάνα ’τ’ τα λαλίας κι ερχίνεσεν να φτουλίεται, να τρέχ’ και να βαρκίζ’:

-Χάρε εμέν έπαρ’ αφ’ς τον Γιάννε μ’. Όντες ένοιξεν την πόρταν η μάνα, εφέκεν ο Γιάννες τον πετεινόν
και όπως έτον αχπαραγμένος επέταξεν να εβγαίν’ έξ’ ας σην πόρταν και ερούξεν απάν’ ’ς σην μάναν.
Εκείνε εθάρεσεν ο χάρον έν’, ενούντσεν άλλο τσαρέ γιόκ, κλώσκεται λέει:

-Χάρε μ’ ποδεδίζω σε, αφ’ς εμέν, το Γιάννε μ’ έπαρ’, ζατί εκείνος έν’ άρρωστος.



Τη νύφες τ’ αφκά

Η Αποστολίνα η Ανθή ασ’ σην Κιρισχανάν έναν ημέραν φορτωμέντσα το καλαθόπον ατ’ς επήεν σην
Τραπεζούνταν να πουλεί το γάλαν ατ’ς. Είχεν τρία τσουκάλα γάλαν, τέσσερα ξύγαλαν και έναν κοβλάκ’ βούτερον.
Άμον το επούλτσεν τα γάλ’τ’ ατ’ς, επήγεν ίσα ’ς σο Σοάν-Παζαρίν αφκά, να φέρ’ το βούτερον τον Βασίλ’ τον φουρουντζήν.
Άμον το εσέβεν απέσ’ ’ς σο φουρνίν, λέει τον Βασίλ’:

-Βασίλ’ ρίζα μ’, έφερα σε έναν κοβλάκ’ βούτερον, άμαν ντο βούτερον! Τα περνιλία θα σκουτουλίζ’νε.
Ο Βασίλτς εκατήβεν ας σο τεζκιάχ (πάγκος εργασίας) και με το κοτζοδάχτυλον ατ’ έφαεν έναν ξάϊ να τερεί ατο αν έν’ καλόν,
γιόκσα γιόκ. Έφαγεν έναν δαχτυλέαν ’κ’ εσάρεψεν ατον, έφαγεν άλλο έναν ξάν ’κ’ εσάρεψεν ατον,
ελάϊξεν το κιφάλ’ν ατ’ και λέει ατεν: Θεία Ανθή το βούτερο σ’ ’κ’ έν’ καλόν

-Ρίζα μ’ Βασίλ’, λέει η Ανθή, ατό τ’ απαγκές ντο εδοκίμασες ημπορεί να μη έν’ καλόν, ατό εγώ εστοίβαξα,
άμαν τ’ αφκά το μέρος εστοίβαξεν η νύφε…. Εσύ ρίζα μ’ τ’ απάν’ τη γραίας μη τερείς, τ’ αφκά τη νύφες τέρεν.



Από το βιβλίο “Συλλογή Ποντιακών Ανεκδότων” Γ. Κωνσταντινόπουλου-Σ. Ορφανίδη.



Τ’ οσπίτ’ εγομώθεν παιδία

Ηρακλής ο σεύτελον, ασ’ ση Μονοβάντων, με το μακρύν το πόϊ και το κοντόν τ’ αχούλ’,
έτον τρία χρόνα παντρεμένος με την Σοφίαν τ’ Αγλάανου, ασ’ σο Παρτίν και παιδίν ν’ ευτάγ’νε ’κ’ επόρεσαν.

Η Σοφία με τα πολλά τ’ εμορφάδας και το ολίγον το νουν, ίσα άμον τον άντραν ατ’ς, επήεν κι έρθεν ’ς
σοι γραιάδες τη χωρί’, ερώτεσεν ήντιναν εύρεν, έπεν χίλα λοέν βοτάνα, έβρασεν χίλα λοέν τσιτσάκα κι έπεν τα ζωμία ’τουν,
εσέβεν ’ς σα ζεστά τα νερά, έπεν ασ’ εφτά μονοστέφανους, άμα παιδίν πουδέν ’κ’ εφάν’θεν.

Επέρεν ατεν άντρας ατ’ς, Ηρακλής, κι επήγαν ’ς σην Κρώμ’ και την Άρτασαν, ερώτεσαν τοι γραιάδες
που ανοίγ’νε χαρτία και τερούν καυκία άμα ξαν’ τιδέν ’κ’ εγέν’τον. Η κοιλία τη Σοφίας ’κ’ ετρανύν’νεν.

Εκατήβεν Ηρακλής μετ’ εκείνεν ’ς σην Τραπεζούνταν, επήγαν ’ς σοι γιατρούς, άμα ούλια εύκαιρα.

Εκλώσταν οπίσ’ και με το ποδάρ’ θα εβγαίν’νε ’ς σο Σταυρίν. Εβράδυνεν και έμ’ναν ’ς σα τικιάνια τη Τσεβισλούκ’.
Εκεί είνας γραία είπεν ατ’ς:

– Τ’ εμόν η νύφε πα’ παιδία ’κ’ εποίν’νεν, άμα επήεν εκοιμέθεν τρία βραδάς ’ς έναν χαμαιλέτεν καικά’
και σύννυχτα-σύννυχτα εσ’κούτον έπινεν νερόν ασ’ σο χάρκ’ τη χαμαιλέτες κι έρ’τον ’ς σ’ οσπίτ’ χωρίς κανείς να ελέπ’ ατεν.
’Σ σα εννέα μήνας απάν’ εποίκεν παιδίν.

Ηρακλής έκ’σεν ατο κι εχάρεν . Εδέκεν τη γραίαν έναν καλόν παχτσίσ’ – δύο παγκανότα – και τ’ άλλ’ την ημέραν
έρθαν εξέβαν ’ς σο χωρίον.

Ξάϊ καιρόν ’κ’ έχασαν. Η χαμαιλέτε τη Δαμιανού πολλά μακρά ’κ’ έτον, αφ’κά ’ς σο ποτάμ’.
Άνοιξη καιρός έτον – Καλομηνάς – και πολλά κρύος πα’ ’κ’ έτον. Επέραν έναν τσατσίμ’ και άμον τ’ εσκοτείνεψεν εδέβαν ’ς
σ’ ορμίν καικά’. Άμον τ’ εσούμωσαν ’ς σην χαμαιλέτεν – απέσ’ ετσαράνιζεν φως – Ηρακλής εφοέθεν κάποιος κάπ’ έν’ εκέσ’
κι ελέπ’ ατον, εφέκεν τη Σοφίαν κι έρθεν εδέβεν. Η Σοφία πα’ εγρέθεν μαναχέσσα, επήεν εκοιμέθεν ’ς σο τουβάρ’
τη χαμαιλέτες καικά’.

Τρία βραδάς έμ’νεν εκαικά’ και πριν να χαράζ’νε τα ραχία εσ’κούτον έπινεν νερόν ασ’ σο χάρκ’ τη χαμαιλέτες τη Δαμιανού
κι έρτον ’ς σ’ οσπίτ’ χωρίς κανείς να ελέπ’ ατεν.

Ηρακλής εκείν’ τα τρία βραδάς κάτ’ άσκεμα ονέρ’τα έλεπεν, άμα σημασίαν πα’ πολλά ’κ’ εδέκεν.

Εκείν’ τα ημέρας πα’, ο Δαμιανόν ’ς ση χαμαιλέτεν εμέν’νεν κι εταραχλάευεν τα λιθάρα τη χαμαιλέτες.
Αέτσ’ πα’, η δουλεία ράστα έρθεν… Η Σοφία ξάϊ ’κ’ εγρέθεν. ’Σ σα εννέα μήνας απάν’ εποίκεν δύο έμορφα αγούρα,
τρανά παιδία, τρία οκάδας το κάθα έναν.

Οι γειτονάδες έμαθαν τα χαπάρα και η Τσόφα τη Πουπούλονος ερώτεσεν την μάϊσσαν την Σουχτορμέτσαν,
πως εέν’τον και η Σοφία που ’κ’ εποίν’νεν παιδίν ατώρα εποίκεν διδυμάρα. Και η Σουχτορμέτσα που έμαθεν τα καθέκαστα είπεν:

– Κι α’ ντ’ εξέρω… Φαίνεται η Σοφία έπεν παραπάν’ νερόν ασ’ σο χάρκ’ τη Δαμιανού… Και τη Δαμιανού το χάρκ’
πολλά βερκιλίν έν’!!!

Απ’ ατότε κι υστερνά, πάντα η Σοφία έλεεν τον Ηρακλήν: «Εσύ δέβα ’ς σα ξύλα. ’Σ σην χαμαιλέτεν θα πάω εγώ».
Και η Σοφία την εβδομάδαν μίαν επαίγ’νεν ’ς σην χαμαιλέτεν. Εποίν’νεν ούλια τ’ οσπιτί’ τα δουλείας και ’ς σην βραδήν
απάν’ επαίγ’νεν ’ς σην χαμαιλέτεν και άμον τ’ εσκοτείνευεν, έπινεν νερόν … ασ’ σο χάρκ’ τη χαμαιλέτες τη Δαμιανού
και έρ’τον εδεβαίν’νεν.

Αέτσ’ πα’, με το δέβα κι έλα τη Σοφίας ’ς σην χαμαιλέτεν και τ’ Ηρακλή ’ς σα ξύλα, τ’ οσπίτ’ τ’ Ηρακλή εγομώθεν παιδία…

Λεξιλόγιο

βερκιλίν = γόνιμο, παραγωγικό

ράστα = βολικά

τικιάνια = μαγαζιά, πανδοχεία

τσατσίμ = υφαντό χαλί από τρίχα γίδας

χάρκ’ = οχετός υδρόμυλου


Από το βιβλίο “Ποντιακά Συνάγματα” Σταύρου Κ. Κυριακίδη.